„Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej” nr 14

„ZESZYTY MUZEUM ZIEMI KŁODZKIEJ” 2017, T. 14

W nowo wydanym, 14. już tomie „Zeszytów Muzeum Ziemi Kłodzkiej” proponujemy wiele interesujących tekstów, których tematyka nie była dotąd przedmiotem badań naukowych. Aby zachęcić Państwa do lektury muzealnego periodyku zamieszczamy poniżej zestawienie, opublikowanych na jego łamach, materiałów wraz z ich krótkim omówieniem.

Grażyna Trzaskowska, Miejska gazownia w Kłodzku w czasach swojego rozkwitu (1864-1914). Materiał, opracowany w oparciu o archiwalia przechowywane w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, poświęcony jest powstaniu i działalności gazowni miejskiej w Kłodzku od momentu jej uruchomienia w 1864 roku do wybuchu pierwszej wojny światowej, a więc w okresie dynamicznego rozwoju gazowni. Jak zaznacza autorka opracowania, działalność gazowni przynosiła mieszkańcom miasta wiele korzyści, tym bardziej, że pod koniec XIX w. gaz stał się tanim i wygodnym paliwem, używanym nie tylko do oświetlania pomieszczeń, ale też w celach kuchennych, grzewczych i przemysłowych.

Maria Dzierżyńska, Biuro Wystaw Artystycznych w Kłodzku. Cz.1 Lata 1967-1972.       

Tekst, w zarysie, prezentuje działalność kłodzkiej delegatury Biura Wystaw Artystycznych, utworzonej w Kłodzku w 1967 roku, placówki, która odegrała ważną rolę w życiu kulturalnym Kłodzka i regionu. Istniejące w Kłodzku prężne środowisko artystów, skupione w kłodzkim oddziale Związku Polskich Artystów Plastyków, dzięki utworzeniu delegatury mogło bez przeszkód eksponować zarówno twórczość swoją, jak też innych przedstawicieli sztuki w Polsce.

Joanna Stoklasek-Michalak, Ginąca tkanka architektoniczna Kłodzka. Próba identyfikacji i interpretacji detali architektonicznych kłodzkich budynków wobec ich postępującej degradacji. Cz.2 Rzeźba i detale architektoniczne Kłodzka zgromadzone w lapidarium Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku.

W artykule zaprezentowano i omówiono rzeźby i detale architektoniczne zgromadzone w lapidarium, utworzonym na dziedzińcu Muzeum Ziemi Kłodzkiej w latach 80. XX w., które stało się miejscem „ratunku przed totalnym unicestwieniem dla wielu, często niekompletnych lub zdewastowanych, kamiennych detali architektonicznych i rzeźbiarskich z obszaru ziemi kłodzkiej”. Autorka nie tylko o przedstawia zabytki, ale podejmuje też próbę ich identyfikacji, uwzględniając odniesienie do ich pierwotnego kontekstu, gdy wiele lat temu tworzyły istotny element miejskiego pejzażu.

Grzegorz Pisarski, Studenci ze wsi ziemi kłodzkiej na Królewskim Śląskim Uniwersytecie im. Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu w latach 1880-1920. Cz.3 Stan na trzy semestry roku 1920.

To ostania część, rozpoczętego przed kilku laty, cyklu artykułów informujących o studentach pochodzących ze wsi ziemi kłodzkiej, a studiujących pod koniec XIX i w początkach XX wieku na Uniwersytecie we Wrocławiu. Autor, w oparciu o materiały archiwalne, tworzy wykazy studentów i miejscowości z których pochodzą, wskazuje kierunki obranych przez nich studiów, wymienia też adresy zajmowanych we Wrocławiu stancji.

Katarzyna Grzywka-Kolago, Matka Boska i przestrzenie kultur maryjnego w wybranych opowiadaniach ludowych ziemi kłodzkiej.

Autorka analizuje obraz Matki Boskiej przedstawiony w opowiadaniach ludowych ziemi kłodzkiej zawierających motywy maryjne. Jak udowadnia w tekście, wizerunek Matki Boskiej stanowi ważny element krajobrazu ziemi kłodzkiej, regionu szczególnie umiłowanego przez Świętą. Przekazy ludowe Kłodzczyzny jednoznacznie budują piękny obraz Marii „uzdrawiającej chorych, odnajdującej zagubionych, chroniącej słabych wiarą przed mocą diabła, otaczającej wreszcie skuteczną opieką miejsca swego kultu”.

Grażyna Szpulak, Jan Nepomucen pielgrzym. Przyczynek do dziejów i wizerunku na ziemi kłodzkiej i polsko-czeskim pograniczu (na podstawie badanych obiektów).

Tekst poświęcony jest, rzadko występującym i prawie zupełnie pomijanym w literaturze przedmiotu, wizerunkom św. Jana Nepomucena jako pielgrzyma. Autorka opracowania prezentuje kilkanaście tego typu  wizerunków znajdujących się na ziemi kłodzkiej i polsko-czeskim pograniczu.  W intencji autorki materiał ten powinien stać się przyczynkiem do dalszych badań nad wizerunkiem św. Jana Nepomucena jako pielgrzyma.    

Mieczysława Chmielewska, Dokument herbowy dla krawców kłodzkich z 14 marca 1501 roku.

Autorka prezentuje i omawia niezwykle cenny, przechowywany w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu, dokument będący dyplomem herbowym dla cechu krawców kłodzkich. Dokument został wystawiony przez ówczesnych właścicieli hrabstwa kłodzkiego – Albrechta, Jerzego i Karola Podiebradowiczów, którzy zatwierdzili w ten sposób przywileje dla cechu krawców kłodzkich, będącego, co najmniej od XIV wieku, jednym z głównych cechów miasta.

 Arkadiusz Wojtyła, Testament Daniela Paschasiusa von Osterberg – fundatora „wambierzyckiej Jerozolimy”.

Pierwszy polski przekład, odnalezionego w zbiorach archiwum Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Kłodzku, odręcznego odpisu testamentu właściciela Wambierzyc i fundatora tamtejszej bazyliki oraz kompleksu kalwaryjnego – Daniela Paschasiusa von Osterberga (1634-1711). Autor przekładu tego interesującego źródła historycznego dokonuje również porównania odnalezionego odpisu, z edycją testamentu zamieszczoną w jednej z książek Emanuela Zimmera,  proboszcza w Wambierzycach w latach 1906-1935 i autora wielu publikacji poświęconych tej miejscowości. Podkreśla przy tym dużą wartość merytoryczną prezentowanego dokumentu, chociażby ze względu na zawarte w nim informacje dotyczące budowy wambierzyckiej świątyni.

Karolina Pogorzelska, Pakt z diabłem z Lewina Kłodzkiego z 1697 roku. Przyczynek do badań nad czarami na ziemi kłodzkiej.

Kolejne, przedstawione w tomie źródło, przechowywane w Kamieńcu Ząbkowickim, w Oddziale Archiwum Państwowego we Wrocławiu, rzuca nieco światła na jeden z niedostatecznie dotąd zbadanych wątków z historii regionu, a mianowicie na zagadnienie czarów na ziemi kłodzkiej. Na tym etapie badań autorka dokonuje jedynie pobieżnej prezentacji dokumentu z 1697 roku, który dotyczy procesu i przesłuchania w sprawie, pochodzącego z Lewina Kłodzkiego, 17-letniego Josepha Schillera, młodzieńca, który powodowany chęcią wzbogacenia się zrzekał się swojej duszy w zamian za pieniądze.

Iwona Januszkiewicz-Rębowska, Kłodzkie muzykalia w zbiorach kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Kłodzku. Komunikat.

Materiał przedstawia działania dotyczące zinwentaryzowania zbiorów muzykaliów przechowywanych w kłodzkim kościele pw. Wniebowzięcia NMP, podkreślając przy tym wyjątkowość zgromadzonych tu  materiałów. Okazuje się bowiem, że kłodzka kolekcja, która powstawała w 2. połowie XVIII i 1. połowie XIX wieku, mimo wielu dziejowych burz nie uległa likwidacji i  przetrwała, co jest rzadkością, w całości w jednym miejscu.

W omawianym tomie „Zeszytów Muzeum Ziemi Kłodzkiej” tradycyjnie znajdują się również: Przegląd publikacji regionalnych z lat 2015-2016 (z uzupełnieniami za 2014 rok). Wybór będący zestawieniem i krótkim omówieniem publikacji o tematyce regionalnej, wydanych w ostatnich latach, mający, w intencji autorki (Irena Klimaszewska), ułatwić zainteresowanym dziejami regionu kłodzkiego dotarcie do najnowszych publikacji. Dalej, w tomie, recenzje niektórych nowości poświęconych w całości lub w istotnych partiach książek Kłodzczyźnie (autorzy recenzji: Małgorzata Ruchniewicz, Krzysztof Łagojda, Grzegorz Pisarski), Kalendarium wydarzeń kulturalnych na ziemi kłodzkiej w latach 2013-2014 (Krystyna Oniszczuk-Awiżeń), Sprawozdanie z działalności Muzeum Ziemi Kłodzkiej za lata 2015-2016 (Lucyna Świst), Kalendarium wydarzeń w Muzeum Ziemi Kłodzkiej w latach 2015-2016 (Krzysztof Miszkiewicz). Tradycyjnie kończymy tom przypomnieniem sylwetek ważnych dla regionu kłodzkiego postaci, którzy zmarli w ciągu ostatnich kilku lat. Pożegnaliśmy: Mariana Półtoranosa, Krzysztofa Mazurskiego, Jacka Rybczyńskiego, Teresę Eljasz-Radzikowską, Antoniego Misiaszka, Ryszarda Grzelakowskiego (autorami nekrologów są: Marek Mazurkiewicz, Grzegorz Pisarski, Lucyna Świst, Krystyna Toczyńska-Rudysz, Zdzisław Szczepaniak, Julian Golak).

                                                                                                  Opracowanie: Irena  Klimaszewska

„Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej” nr 14, red. Irena Klimaszewska, Kłodzko: Muzeum Ziemi Kłodzkiej, 2017, ss. 290, 17x24 cm.

Cena: 28zł