Kapliczki i krzyże przydrożne w fotografii Tomasza Gmerka

 Wystawa Kapliczki i krzyże przydrożne w fotografii Tomasza Gmerka została otwarta z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku pod hasłem "Gdzie Duch spotyka się z przestrzenią". Ekspozycja prezentuje zbiór ponad 30. fotografii wykonanych w malowniczych zakątkach ziemi kłodzkiej.
 

W naszej świadomości kapliczki, krzyże i figury świętych zdają się być nierozerwalne z krajobrazem. Stawiane od późnego średniowiecza, najczęściej jednak w wieku XIX i na początku XX w. przy kościołach, drogach, granicach wsi, na mostach, przy zagrodach, ale również na łąkach, przy leśnych drogach sprawiły, że ziemia kłodzka jest terenem wyjątkowego ich skupienia.

I trudno określić, który czynnik silniej oddziałuje: czy kapliczki, krzyże, figury powstały pod wpływem tutejszej przyrody, czy też to właśnie one współtworzą ten niesamowity pejzaż, nadają mu kolejny wymiar. A może jedno i drugie jednocześnie?

Napotykane niemal co krok krzyże, figury przedstawiające świętych stanowią znaki, nie tylko pobożności. Są też drogowskazami, punktami orientacyjnymi w przestrzeni, których brak natychmiast odnotuje każdy znawca regionu. Pomimo naiwności i dosłowności przedstawień czy dysproporcji anatomicznych postaci świętych, niejednokrotnie zachwyca nas ich proste piękno. Zastanawiają nas intencje, w jakich je stawiano.

Wymiana ludności po II wojnie światowej zasadniczo nie wpłynęła na zmianę tego krajobrazu. Zachowało się wiele obiektów pozostawionych samych sobie. Spora liczba uległa zaniedbaniu, aktom wandalizmu i kradzieżom. Tym ostatnim od lat 90. XX w. coraz częściej.

W niektórych przypadkach identyfikacja znajomych znaków pobożności przez osiedlających się na ziemi kłodzkiej Polaków, znalazła swój wyraz w trosce o przydomowe i przydrożne obiekty. Otoczone opieką stały się przejawem przywiązania do nowej Małej Ojczyzny. Kapliczki uzupełnione wtórnymi figurami, modlitwami i adnotacjami w języku polskim, rzadziej podlegające renowacji, nie zawsze budzą podziw, ale nabierają lokalnego charakteru.

Wystawę dedykujemy wszystkim miłośnikom ziemi kłodzkiej i zapraszamy do wędrówki po jej niesamowitych zakątkach, po Krainie Pana Boga…

Barbara Frydrych